Andrzej TRZEBIŃSKI
żył lat 21
pseudonim literacki: „Stanisław Łomień” „Paweł Późny”
pseudonim konspiracyjny: „Andrzej Jarociński”
POETA, PROZAIK, DRAMATURG
Urodzony 27 stycznia1922r. w Radgoszczy koło Łomży. Syn Stanisława Konstantego Trzebińskiego, agronoma i administratora majątków hrabiego Komierowskiego, i Ireny Lasockiej.
Uczeń Gimnazjum im. Tadeusza Czackiego w Warszawie. Po konspiracyjnej maturze w 1940r. studiował slawistykę i filologię polską na podziemnym Uniwersytecie Warszawskim. Łączył studia i pracę zarobkową (tracza na kolei) z działalnością konspiracyjną: organizacja ruchu literackiego.
Od 1942r. związany z Konfederacją Narodu. Twórca, wizjoner, teoretyk i ideolog kultury. Brał udział w wydawaniu pisma „Sztuka i Naród” – pierwszego podziemnego almanachu literackiego.
Na przełomie maja i czerwca 1943r. przejął po Wacławie Bojarskim stanowisko redaktora naczelnego „Sztuki i Narodu”. Prowadził to pismo, aż do aresztowania 6 listopada tegoż roku.
Poszukiwany przez Niemców jako redaktor „Sztuki i Narodu”, aresztowany został nie w związku ze swą konspiracyjną działalnością, ale za nielegalne korzystanie z fabrycznej stołówki, pod fałszywym nazwiskiem Andrzeja Jarocińskiego.
Trzebiński nie został zidentyfikowany. Niemcy rozstrzelali go – ubranego w papierowy worek i wedle na poły legendarnej wersji zdarzeń „z ustami zalanymi gipsem” – w zbiorowej egzekucji 12 listopada 1943r. na Nowym Świecie 51, blisko skrzyżowania z Warecką i Ordynacką. 30 anonimowych ofiar upamiętnia jedna z setek tablic, które w latach 60-ych wmurowano w miejscach zbrodni w całym mieście.
Gdzie zostały pogrzebane ciała zamordowanych, do dziś nie wiadomo.
„Trzebiński nie ma swojego grobu. (…) Tablice pamiątkowe Trzebińskiego to karty tytułowe jego książek” – pisał edytor jego „Pamiętnika” Paweł Rodak.
Większość spuścizny Trzebińskiego spłonęła w czasie Powstania Warszawskiego, ocalało łącznie ok. 400 stron. Są to wiersze, dramat Aby podnieść różę…, fragmenty niedokończonej powieści Kwiaty z drzew zakazanych, publicystyka i pamiętnik.
Wśród dorobku poetyckiego Trzebińskiego znalazły się także piosenki żołnierskie: Wymarsz Uderzenia i Ojczyzna wzywa nas do boju.